Depresja to jeden z najczęściej występujących kryzysów zdrowia psychicznego na świecie, który może dotknąć osoby w każdym wieku, niezależnie od płci, statusu społecznego czy stylu życia. Szczególnie narażona na jej skutki jest młodzież, która często zmaga się z wieloma zmianami emocjonalnymi, społecznymi i fizycznymi. W Polsce odsetek młodych osób zmagających się z objawami depresji stale rośnie, co stawia przed nami wyzwanie zapewnienia skutecznych form wsparcia. Dobra wiadomość jest taka, że depresja jest chorobą, którą można leczyć, a skuteczne metody terapii są dostępne. W tym artykule przybliżymy najważniejsze formy wsparcia dla osób zmagających się z depresją, w tym psychoterapię, farmakoterapię, wsparcie grupowe i inne.

1. Psychoterapia – fundament w leczeniu depresji

Psychoterapia to jedna z najważniejszych i najczęściej stosowanych metod leczenia depresji. Opiera się na rozmowie z wykwalifikowanym terapeutą, który pomaga pacjentowi zrozumieć swoje myśli, uczucia oraz wzorce zachowań. Istnieje kilka rodzajów terapii, które mogą być stosowane w leczeniu depresji:

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

CBT jest jedną z najbardziej popularnych i skutecznych form psychoterapii w leczeniu depresji. Skupia się na identyfikacji negatywnych wzorców myślowych oraz na zmianie destrukcyjnych zachowań. Pacjent uczy się, jak rozpoznawać myśli, które prowadzą do pogorszenia nastroju, i jak je modyfikować, aby lepiej radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Terapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie efektywna w leczeniu depresji o łagodnym i umiarkowanym nasileniu.

Terapia interpersonalna

Terapia interpersonalna koncentruje się na relacjach międzyludzkich pacjenta i sposobach, w jakie mogą one wpływać na nastrój. Depresja często wynika z trudnych sytuacji interpersonalnych, takich jak konflikty z bliskimi, zmiany życiowe (np. rozwód, strata) czy problemy z nawiązywaniem relacji. Celem tego podejścia w terapii jest pomoc pacjentowi w poprawie relacji z innymi oraz w radzeniu sobie z konfliktami, co przekłada się na poprawę nastroju.

Terapia psychodynamiczna

Terapia psychodynamiczna opiera się na założeniu, że depresja może być wynikiem nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych, które mają swoje źródło w przeszłości. Terapeuta pomaga pacjentowi odkryć te nieuświadomione myśli i uczucia, co pozwala na lepsze zrozumienie siebie oraz rozwiązanie problemów, które mogą przyczyniać się do depresji.

Terapia systemowa

W tym nurcie terapeuta sprawdza, jak pacjent funkcjonuje w systemie rodzinnym, koleżeńskim, romantycznym czy szkolnym. Wspólnie z pacjentem szuka potencjalnych konfliktów i napięć, które mogą powodować trudności. Następnie pacjent uczy się stawiać nowe granice i ustalać zasady swojej obecności w danym systemie, tak by żadna jego potrzeba nie została pominięta czy lekceważona.

2. Farmakoterapia – kiedy terapia słowem nie wystarcza

W leczeniu depresji, zwłaszcza w przypadkach umiarkowanych i ciężkich, często niezbędna jest farmakoterapia. Leki przeciwdepresyjne mogą pomóc złagodzić objawy, stabilizując nastrój i umożliwiając pacjentowi lepsze funkcjonowanie w codziennym życiu. Istnieje kilka grup leków stosowanych w leczeniu depresji:

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)

SSRI są jedną z najczęściej przepisywanych grup leków przeciwdepresyjnych. Działają one poprzez zwiększenie dostępności serotoniny w mózgu, co pomaga poprawić nastrój i złagodzić objawy depresji. Leki z tej grupy, takie jak fluoksetyna, sertralina czy escitalopram, są stosunkowo bezpieczne i mają mniej działań niepożądanych w porównaniu do starszych leków przeciwdepresyjnych.

Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

SNRI, podobnie jak SSRI, zwiększają dostępność serotoniny, ale także noradrenaliny – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za motywację i energię. Leki takie jak wenlafaksyna czy duloksetyna są często przepisywane pacjentom, u których SSRI nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD)

TLPD to starsza grupa leków, które są nadal stosowane, zwłaszcza w przypadkach opornej na leczenie depresji. Mają silniejsze działanie, ale również więcej działań niepożądanych, dlatego są zazwyczaj zarezerwowane dla pacjentów, którzy nie reagują na nowsze leki.

Ważne jest, aby pamiętać, że farmakoterapia powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry, a efekty leków mogą być odczuwalne dopiero po kilku tygodniach ich stosowania. Leczenie farmakologiczne często łączy się z psychoterapią, aby uzyskać najlepsze wyniki.

3. Wsparcie grupowe – siła wspólnoty

Wsparcie grupowe to kolejna skuteczna metoda leczenia depresji, zwłaszcza dla osób, które czują się samotne lub izolowane w swoim cierpieniu. Grupy wsparcia, prowadzone przez specjalistów lub osoby z doświadczeniem życiowym w radzeniu sobie z depresją, mogą dostarczyć pacjentom poczucia zrozumienia i przynależności. Spotkania grupowe pozwalają dzielić się doświadczeniami, uczyć się od innych oraz otrzymywać emocjonalne wsparcie od osób, które przeżywają podobne trudności.

4. Aktywność fizyczna i zdrowy styl życia

W leczeniu depresji nie można pominąć znaczenia zdrowego stylu życia. Aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, regularny sen i unikanie używek mogą mieć ogromny wpływ na poprawę samopoczucia. Ćwiczenia fizyczne sprzyjają produkcji endorfin, które są naturalnymi „hormonami szczęścia” i mogą znacząco poprawić nastrój. Warto również zadbać o regularne relacje społeczne i hobby, które pomagają oderwać myśli od negatywnych wzorców.

5. Medytacja i techniki relaksacyjne

Medytacja, joga, ćwiczenia oddechowe i inne techniki relaksacyjne mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem, lękiem i negatywnymi myślami. Regularna praktyka medytacji mindfulness pomaga pacjentom lepiej zarządzać emocjami, zmniejszać objawy depresji i poprawiać jakość życia.

Podsumowanie

Leczenie depresji to proces wielowymiarowy, który wymaga indywidualnego podejścia. Najczęściej najlepsze rezultaty osiąga się poprzez połączenie różnych metod. Ważne jest, aby osoba cierpiąca na depresję wiedziała, że pomoc jest dostępna, a odpowiednia terapia może przynieść oczekiwane rezultaty.

Chcesz porozmawiać o swojej sytuacji i zastanowić się nad możliwościami wsparcia? W Fundacji „Marzenie Ariko” czeka na Ciebie nasz psycholog, który może Ci pomóc. Jeśli chcesz skorzystać z bezpłatnego wsparcia psychologicznego dla młodzieży i młodych dorosłych – napisz na marzenie.ariko@gmail.com lub na numer telefonu: 600 998 108

Źródła:

M. Adamczyk, Skuteczność psychoterapii i farmakoterapii w leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych z perspektywy neurobiologicznej [w:] Wszechświat 2015. Vol. 116, Nr 3, s. 48-53;

B. Łoza, Jaki lek przeciwdepresyjny dla jakiego pacjenta? Praktyczne wskazówki dla klinicystów. Neuropsychiatria [w:] Przegląd Kliniczny 2020. Vol. 12, Nr 3-4, s. 53-59;

A. Kazula, Mechanizmy działania selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w depresji [w:] Farmacja Polska 2014. Vol. 70, Nr 12, s. 711-724;

I. Patejuk-Mazurek, Wybrane leki przeciwdepresyjne i o działaniu przeciwlękowym — praktyczne wskazówki stosowania i opisy przypadków, Psychiatria tom 14, nr 3, 135–142;