Stres towarzyszy nam wszystkim praktycznie codziennie. W dzisiejszym świecie trudno go nie doświadczać. Zdarza się, że jest na tyle silny i przytłaczający, że wymaga profesjonalnej pomocy – szczególnie wtedy, gdy czujemy, że wymyka nam się spod kontroli. Przeczytaj ten tekst, żeby dowiedzieć się, co powoduje jego występowanie, skąd się wziął i dlaczego mimo wielu lat ewolucji nie pozbyliśmy się go jako gatunek. Z artykułu dowiesz się, na jakie objawy stresu warto zwrócić uwagę i kiedy skorzystać z profesjonalnej pomocy.

Co jest przyczyną stresu?

Stres to reakcja organizmu na nowe, trudne lub wymagające sytuacje. Amerykańscy psychiatrzy opublikowali badanie, w którym wymienili najbardziej stresogenne sytuacje życiowe. Na najwyższych miejscach listy czynników znajdują się szczególnie trudne wydarzenia, z jakimi musimy się mierzyć. Śmierć kogoś bliskiego, rozwód, utrata pracy, duży kredyt itp. Jednak, jak okazuje się z tekstu, nie tylko tak poważne wydarzenia wpływają na odczuwany przez nas poziom stresu. Bo czy młodzi ludzie, którzy nie mają jeszcze własnej rodziny i stałej pracy nie mogą go doświadczać? 

Niewielu jest nastolatków i młodych dorosłych, którzy nigdy nie rozstali się z partnerem, nie zachorowali, nie mieli mniejszego lub większego wypadku. Większość doświadczyła także kłótni w rodzinie, problemów z przyjaciółmi, kłopotów szkole, obaw związanych z przyszłością po zakończeniu szkoły. Tak, te sytuacje również znajdują się na liście 44 najbardziej stresujących sytuacji w życiu. 

Nasz organizm wysyła nam sygnały ostrzegawcze, kiedy zmienia się nasza sytuacja życiowa. Tym właśnie jest stres. To, co szczególnie utrudnia nam radzenie sobie z nim, to wahania nastroju, zmiany hormonalne, odczuwanie presji, samokrytyka – czyli wszystko to, czego doświadczają dorastający młodzi ludzie. 

Biologiczne i ewolucyjne podstawy stresu

Czy mechanizm „Walcz lub uciekaj” brzmi choć trochę znajomo? W toku ewolucji wszystkie organizmy żywe nauczyły się adaptować do nowych warunków i radzić sobie z niebezpieczeństwem. Niezależnie od tego, czy mówimy o człowieku, sarnie czy płaszczce. W sytuacji zagrożenia organizmy żywe wybierają ucieczkę, walkę albo „zamrożenie” jako strategię przetrwania. I choć w świecie zwierząt stres pojawia się głównie w sytuacjach realnego zagrożenia życia swojego lub potomstwa, wśród ludzi żyjących w XXI wieku jest o wiele powszechniejszy. 

W reakcji na stres organizm człowieka wytwarza hormony takie jak kortyzol i adrenalina, które przygotowują nasze ciało do działania w obliczu zagrożenia – nasz gatunek zazwyczaj wybiera strategię „walcz”. Odczuwamy wtedy szybsze tętno, a krew odpływa z kończyn, aby zasilić tlenem układ nerwowy, przestajemy czuć głód i mamy problemy ze skupieniem się na czymkolwiek innym niż zagrożenie. 

Kiedy porozmawiać ze specjalistą?

Chociaż pewna ilość stresu jest naturalna i nawet pozytywnie nas mobilizuje, to nadmiar może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Objawy, które wskazują na to, że stres wymaga profesjonalnej pomocy, mogą obejmować:

• Problemy ze snem
• Częste bóle głowy lub brzucha
• Zmiany w apetycie
• Nadmierną irytację lub gniew
• Problemy z koncentracją
• Utratę zainteresowania życiem codziennym

Warto zwrócić się o pomoc do psychologa lub psychiatry, jeśli odczuwamy te objawy przez dłuższy czas (więcej niż 2 tygodnie po ustaniu zagrożenia) oraz kiedy jego przeżywanie znacznie utrudnia nam funkcjonowanie w szkole, pracy czy życiu społecznym. 

Przewlekle odczuwany silny stres może prowadzić do innych zaburzeń takich jak depresja czy problemy z lękiem (ataki paniki, fobia społeczna, fobia szkolna, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne). Jeśli Twoje samopoczucie jest obniżone, a poziom nasilenia stresu nie obniża się wraz z upływem czasu, zastanów się nad poszukaniem wsparcia na zewnątrz. 

Do kogo zwrócić się po pomoc?

Gdy odczuwamy trudności związane ze stresem, depresją lub lękami, możemy szukać specjalistycznego wsparcia. Pierwszym krokiem powinna być konsultacja z lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje nas do odpowiedniego specjalisty. Psychologowie i psychiatrzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń psychicznych. Psycholog lub terapeuta nauczy Cię technik obniżania poziomu stresu. A psychiatra, jeśli będzie taka konieczność może przypisać Ci leki, które ułatwiają radzenie sobie z jego konsekwencjami. 

Warto pamiętać o wsparciu ze strony rodziny i przyjaciół. Czasem rozmowa z bliską osobą może być już pierwszym krokiem w kierunku poprawy samopoczucia. Opowiedzenie o swoich obawach oraz nazwanie ich pozwala zdobyć kontrolę nad objawami i pokonać je. W wielu przypadkach grupy wsparcia lub terapia są również skutecznym sposobem radzenia sobie ze stresem i innymi trudnościami psychicznymi.

Jeśli czujesz, że stres, jakiego doświadczasz, jest zbyt silny, utrudnia Ci życie i trwa zbyt długo, skontaktuj się z nami. Fundacja Marzenie Ariko zapewni Ci wsparcie wykwalifikowanego psychologa, który pomoże Ci zawalczyć o Twój spokój i lepsze samopoczucie. 

Źródło: ‘The Social Readjustment Rating Scale,’ Thomas H. Holmes and Richard H. Rahe, Journal of Psychosomatic Research, Volume 11, Issue 2, August 1967, pages 213-218